التهاب به دلیل تلاش بدن برای حفاظت از خود به وجود می‌آید. هدف اصلی از ایجاد التهاب، از بین بردن عوامل آسیب‌رساننده به بدن و شروع فرآیند ترمیم است.
زمانی که مواد مخرب برای بدن تحریک‌کننده باشند، سامانه دفاعی بدن فعال می‌شود تا آنها را مهار کرده و به دور بزند. این فعالیت منجر به ظهور علائم التهابی می‌شود.
مهم نیست که آیا یک عفونت وجود داشته باشد یا نه، التهاب نمیزان وقوع یک عفونت را نشان نمی‌دهد، بلکه نشانگر واکنش بدن به آن است.
اصطلاح “التهاب” از واژه‌ی لاتین “inflammo” گرفته شده و به معنای شعله‌ور شدن است. این پدیده بخشی از پاسخ دفاعی ایمنی بدن محسوب می‌شود، و در برخی موارد به نفع بدن عملکرد می‌کند، اما گاهی ممکن است ضرر آور باشد.
در فرآیند التهاب، به دلیل وقوع صدمه‌های فیزیکی، شیمیایی یا زیستی، ترکیبات شیمیایی از سلول‌های بدن آزاد می‌شوند و تغییراتی در بافت‌های بدن ایجاد می‌گردد. این تغییرات منجر به اخراج عوامل آسیب‌رسان از بدن شده و بافت‌های آسیب دیده ترمیم می‌شوند.
التهاب می‌تواند در دو شکل حاد و مزمن اتفاق بیفتد. التهاب حاد به سرعت شروع می‌شود و شدت آن افزایش می‌یابد. علائم آن معمولاً در محدوده چند روز تا چند هفته حاضر می‌مانند، مثل گلودرد، آنفولانزا و سرماخوردگی.
التهاب مزمن به مدت چند ماه تا چند سال ادامه می‌یابد. علت ادامه‌ی آن ناکافی بودن توانایی بدن در از بین بردن عوامل آسیب‌رساننده است. در این موارد، بدن قادر نیست به طور کامل با واردکننده‌های مخرب مقابله کند یا شرایطی وجود دارد که منجر به مداوم در معرض خطر قرار گرفتن از آسیب می‌شود.
گاهی اوقات سامانه ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های خود حمله کرده و التهاب را ایجاد می‌کند. این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی نتواند میان سلول‌های خود و مهاجمین تشخیص درستی بدهد.
بیماری‌هایی نظیر آسم، زخم معده، سل، روماتیسم مفصلی و سینوزیت نمونه‌هایی از التهاب مزمن هستند.
در فرآیند التهاب، اتفاقاتی در بدن رخ می‌دهد و در چند ثانیه تا دقایقی پس از وارد شدن آسیب، فرآیند التهاب حاد آغاز می‌شود. در این مرحله:
- شریان‌های کوچکی که خون را به بافت‌ها منتقل می‌کنند، گشوده می‌شوند و جریان خون افزایش می‌یابد.
- مویرگ‌ها بازشوندگی بیشتری پیدا کرده و مایعات و پروتئین‌های خون از آنها به فضای میان‌سلولی نشت می‌کنند.
- گلبول‌های سفید خون مانند نوتروفیل‌ها و ماکروفاژها از مویرگ‌ها خارج می‌شوند. نوتروفیل‌ها با ترشح آنزیم‌های تخریبی به تخریب مواد مهاجم می‌پردازد.
به عنوان مثال، هنگامی که یک خراش بر روی پوست ایجاد می‌شود، در ابتدا محل آسیب دیده کمی قرمز می‌شود. این قرمزی نمایانگر گشاد شدن عروق خونی در آن ناحیه و تراکم خون در آنجا است. پس از مدت کوتاهی، ناحیه‌ی خراش‌دیده برجستگی کمی پیدا می‌کند. این برجستگی نشانه ورود مایعات از خون به فضای میان‌سلولی می‌باشد و در نتیجه، باعث تورم محل آسیب دیده می‌شود. تورم بافتی که به دلیل ورود مایعات از خون به فضای میان‌سلولی ایجاد می‌شود، به عنوان “ادما” شناخته می‌شود.
علایم مهم التهاب عبارتند از:
- درد: این درد به دلیل آزاد شدن ترکیبات شیمیایی ویژه از سلول‌های آسیب دیده و گلبول‌های سفید خون ایجاد می‌شود و تأثیر این مواد بر روی عصب‌های درد‌آور را به همراه دارد.
- قرمزی: قرمزی به دلیل انبساط عروق خونی کوچک در بافت ملتهب اتفاق می‌افتد و به همین دلیل ناحیه آسیب دیده پرخون می‌شود.
- کاهش حرکت: کارکرد ناحیه ملتهب ممکن است محدود شده و کاهش یابد.
- تورم: تورم به دلیل انجماد مایع در فضای میان‌سلولی ایجاد می‌شود.
- گرمی: گرمی محل التهاب نشانه‌ای از پرخونی آن منطقه است.
