استامینوفن یا پاراستامول، یک نوع دارو ضد درد و تب‌بر است که معمولاً با نام‌های تجاری Acetaminophen یا Paracetamol شناخته می‌شود. این دارو در درمان انواع مختلف دردها مانند سردرد، دردهای عضلانی، کمردرد و درد دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اثرات این دارو در حدود ۱۲ دقیقه پس از مصرف خوراکی آغاز می‌شود. مهم است که توجه داشته باشید که استامینوفن یک داروی ضد التهاب نیست و تأثیرات ضد التهابی کمی دارد.
استفاده زیاد از استامینوفن می‌تواند باعث آسیب به کبد شود و در برخی کشورها، این دارو علت شایع‌ترین مورد آسیب حاد کبدی است. استامینوفن از داروهایی است که بدون نیاز به نسخه پزشک قابل تهیه است.
اثرات ضد درد استامینوفن مشابه آسپرین است، اما اثرات ضد التهابی آن کمتر است. این دارو به عنوان یک گزینه در کاهش دردهای ناشی از التهابات مفاصل و آرتریت مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما توانایی آن در کاهش التهاب یا تورم مفاصل به میزان زیادی ندارد.
استامینوفن می‌تواند به خوبی در کنترل دردهای ناشی از ساییدگی مفاصل موثر باشد و تأثیرات آن در کاهش دردهای ناشی از آرتروز زانو قابل مقایسه با اثرات داروی ایبوپروفن دارد.
مکانیسم دقیق تأثیر استامینوفن هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما به نظر می‌رسد کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها توسط بدن، عامل اصلی تأثیر این دارو باشد. پروستاگلاندین‌ها موادی هستند که به بروز التهاب و تب در بدن منجر می‌شوند. در مقایسه با دیگر داروهای ضد التهابی که تولید پروستاگلاندین‌ها را در کل بدن کاهش می‌دهند، استامینوفن فقط تولید پروستاگلاندین‌ها را در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) کاهش می‌دهد.
مقدار مصرف استامینوفن متناسب با بالغین عمدتاً بین ۱۰۰۰ تا ۳۲۵ میلی‌گرم هر شش ساعت یکبار است و حداکثر مقدار مصرف روزانه آن ۴ گرم است. دارو را می‌توان با فواصل چهار تا شش ساعتی مصرف کرد.
در صورت استفاده از استامینوفن برای کنترل درد، توصیه می‌شود آن را به محض شروع درد مصرف کنید و اجازه ندهید شدت درد افزایش یابد. تجربیات نشان می‌دهد که داروهای ضد درد در هنگام شدت درد بیشتر تأثیر کمتری دارند.
استامینوفن معمولاً در زمان حداقل درد مصرف می‌شود، اما در برخی موارد پزشک ممکن است توصیه کند که آن را به صورت منظم و بر اساس برنامه‌ای مصرف کنید.
در صورتی که یک جرعه از دارو را فراموش کردید، هر چه سریعتر به یادآوری آن وعده بپردازید و آن را مصرف کنید. اگر زمان مصرف وعده بعدی نزدیک است، دوز از دست رفته را جبران نکنید.
مصرف استامینوفن می‌تواند با یا بدون غذا صورت گیرد. اگر مصرف آن باعث تهاجم معده شد، می‌توانید دارو را با غذا مصرف کنید.
عوارض جانبی استامینوفن به طور کلی کمتر از دیگر داروهای ضد درد است، اما مهمترین عارضه آن ممکن است به کبد آسیب وارد کند. مصرف همزمان الکل می‌تواند احتمال بروز آسیب کبدی ناشی از استامینوفن را افزایش دهد، بنابراین هنگام استفاده از استامینوفن، از مصرف الکل خودداری کنید. اگر سابقه بیماری کبدی دارید، حتماً پیش از مصرف استامینوفن به پزشک خود اطلاع دهید.
برخی از تداخل‌های دارویی می‌تواند باعث افزایش دز داروی استامینوفن و احتمال مسمومیت آن شود. قبل از استفاده همزمان از داروهای ضد درد و دیگر داروها، حتماً برچسب داروها را مطالعه کنید و توجه داشته باشید که چه مقدار استامینوفن در هر دارویی وجود دارد.
مصرف طولانی‌مدت استامینوفن ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان خون شود. برای مصرف استامینوفن در دوران بارداری نیز مشورت با پزشک ضروری است و از مصرف بلند مدت در این دوران خودداری کنید.
در صورت بروز علائم آلرژی مانند خارش، قرمزی پوست، گیجی یا تنگی نفس پس از مصرف استامینوفن، به پزشک مراجعه کنید.
استامینوفن، دارویی با عوارض کمتر از دیگر داروهای ضد درد است، اما در صورت مصرف بیش از حد ممکن است علائم مسمومیت آن شامل تهوع، استفراغ، تعریق، درد شکم، اسهال، زردی پوست و چشم، نارسایی کبد، نارسایی کلیه، مشکلات قلبی، کما و تشنج را ایجاد کند. در صورت بروز این علائم، باید بلافاصله به مرکز درمانی مراجعه کنید.
باید توجه داشت که استفاده بلند مدت از استامینوفن در بزرگسالان نباید بیش از ده روز و در کودکان نباید بیش از پنج روز ادامه یابد مگر با توصیه پزشک. در صورت ادامه یافتن تب پس از مصرف استامینوفن به مدت سه روز، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
به عنوان خلاصه، استامینوفن یک داروی ضد درد و تب‌بر موثر است که در درمان انواع دردها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، مصرف آن باید با دقت و بر اساس دستورات پزشک انجام شود تا عوارض جانبی جلوگیری شود و تأثیر مطلوبی ایجاد شود. در صورت بروز هر گونه علائم نامطلوب، تاخیر نکنید و به پزشک مراجعه کنید.
